Rritet infertiliteti te meshkujt shqiptarë – 4 në 10 burra të prekur, lindjet janë në rënie të lirë

Viti 2025 ka nisur me një bilanc shqetësues për demografinë dhe shëndetin riprodhues në Shqipëri. Të dhënat e fundit nga INSTAT tregojnë për një rënie të ndjeshme të lindjeve dhe një shtim të rasteve të infertilitetit, sidomos te meshkujt.

Sipas raportit zyrtar, në tremujorin e parë të vitit 2025, numri i lindjeve në rang vendi ka rënë me 14,1% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2024, ndërkohë që vdekjet janë ulur me 5,8%. Kjo është hera e parë që numri i vdekjeve e tejkalon numrin e lindjeve, një tregues alarmant për plakjen e popullsisë shqiptare.

Sociologia Dorela Koldashi e lidh këtë tendencë me emigracionin dhe pasiguritë ekonomike. “Të rinjtë përballen me pasiguri të lartë ekonomike, çka i shtyn të emigrojnë. Procesi i përshtatjes në vendin pritës kërkon kohë, dhe kjo ndikon drejtpërdrejt në vonesën e riprodhimit,” thekson Koldashi.

Ndërkohë, gjinekologia Ledja Toro nënvizon një tjetër faktor thelbësor: uljen e indeksit të fertilitetit. “Shqipëria po i afrohet shifrave kritike të vendeve si Italia, Spanja dhe Malta, me një indeks rreth 1,25 lindje për grua, shumë më poshtë nivelit të zëvendësimit të popullsisë,” shprehet ajo.

Por ajo që përbën një alarm më të madh është gjendja e fertilitetit te meshkujt shqiptarë. “4 në 10 burra në vend rezultojnë infertilë,” paralajmëron Dr. Toro. Sipas saj, spermiogramat tregojnë probleme serioze në cilësinë dhe lëvizshmërinë e spermatozoideve. Faktorët kryesorë që ndikojnë janë: obeziteti, përdorimi i drogave dhe stimulantëve, duhani, alkooli, mungesa e aktivitetit fizik, si dhe problemet psikologjike si stresi, ankthi dhe depresioni.

Një tjetër faktor i rëndësishëm është rritja e moshës së konceptimit, veçanërisht për gratë. “Mosha e vonë për lindjen e parë ul mundësinë për shtatzëni të mëvonshme dhe rrit rrezikun për infertilitet. Gruaja është biologjikisht e projektuar për të konceptuar brenda një intervali të kufizuar moshe. Edhe pse meshkujt ruajnë aftësinë riprodhuese më gjatë, cilësia e saj bie ndjeshëm me kalimin e moshës,” thekson gjinekologia.

Sipas INSTAT, në vitin 2023, mosha mesatare për konceptim ishte 29,5 vjeç, ndërsa mosha mesatare e përgjithshme e popullsisë është rritur në 39 vjeç – një tjetër tregues që nënvizon trendin e plakjes dhe shtyrjen e vendimeve për prindëri.

Në përfundim, ekspertët kërkojnë ndërhyrje urgjente përmes politikave sociale mbështetëse, edukimit shëndetësor dhe aksesit më të mirë në shërbime fertiliteti, për të përballuar këtë krizë të heshtur që po prek të ardhmen demografike të vendit.

Infertiliteti mashkullor: një problem shëndetësor dhe shoqëror i nënvlerësuar

Infertiliteti është një çrregullim i sistemit riprodhues që mund të prekë si meshkujt, ashtu edhe femrat. Kur bëhet fjalë për meshkujt, infertiliteti nënkupton pamundësinë për të pasur një shtatzëni me partneren e tyre femër, për shkak të problemeve të lidhura me spermën.

Sipas të dhënave mjekësore, rreth një e treta e rasteve të infertilitetit ndodhin për shkak të faktorëve mashkullorë. Shkaqet më të zakonshme lidhen me probleme në prodhimin e spermës dhe cilësinë e saj, si dhe me shpërndarjen joefektive të spermës gjatë aktit seksual.

Që një mashkull të jetë pjellor, spermatozoidët duhet të jenë:

në numër të mjaftueshëm,

me cilësi të mirë,

dhe me lëvizshmëri të shëndetshme.

Çdo devijim nga këto parametra mund të shkaktojë infertilitet. Në shumë raste, problemet mund të lidhen me faktorë si:

obeziteti,

përdorimi i substancave si duhani, droga dhe alkooli,

jeta sedentare,

çrregullime hormonale,

sëmundje të trashëguara ose infeksione të patrajtuara.

Përveç infertilitetit, disa meshkuj mund të përballen edhe me impotencë, një gjendje e cila përfshin paaftësinë për të zhvilluar ose mbajtur një ereksion të qëndrueshëm. Impotenca jo vetëm që ndikon në funksionin seksual, por shpesh çon edhe në ankth, vetëbesim të ulët dhe trauma mendore. Ndërhyrja e hershme mjekësore, përmes një urologu, është thelbësore për të trajtuar këtë problem në mënyrë të sigurt dhe efektive.

Një tjetër dimension i rëndësishëm i infertilitetit mashkullor është stigma sociale dhe mungesa e mbështetjes psikologjike. Krahasuar me infertilitetin femëror, infertiliteti mashkullor është shumë më pak i studiuar dhe më pak i diskutuar. Kjo ka krijuar një boshllëk në kuptimin publik dhe mjekësor të përvojës së një burri infertil.

Shumë burra që përballen me këtë diagnozë raportojnë ndjesi turpi, tronditjeje dhe ndjenjë “jonormaliteti”, që mund të ndikojnë negativisht në shëndetin e tyre mendor dhe në marrëdhëniet personale. Për shkak të mungesës së diskutimit hapur dhe normalizimit të kësaj problematike, ata shpesh izolohen dhe shmangin kërkimin e ndihmës profesionale.

Në këtë kuadër, mjekët rekomandojnë jo vetëm ekzaminime të rregullta për çiftet që hasin vështirësi në konceptim, por edhe ndërgjegjësim më të madh në nivel shoqëror për të trajtuar infertilitetin mashkullor si një çështje shëndetësore normale dhe të trajtueshme – jo si një tabu. Mjekimi dhe mbështetja psikologjike janë të mundshme dhe të nevojshme për të përmirësuar cilësinë e jetës dhe për të ndihmuar çiftet që të realizojnë dëshirën për të pasur fëmijë.