TIRANË, 30 nëntor 2025

Europa po përballet me një nga krizat më të rrezikshme të dekadës: mungesën e ujit. Një analizë e gjerë me mbi 20 vite të dhëna satelitore, e realizuar nga University College London në bashkëpunim me Watershed Investigations dhe The Guardian, tregon se rezervat ujore po pakësohen me shpejtësi në shumicën e vendeve të kontinentit — dhe pasojat mund të prekin drejtpërdrejt edhe Shqipërinë.

Sipas studiuesve, zona të gjera të Europës jugore dhe qendrore, nga Spanja dhe Italia, deri në Poloni dhe pjesë të Mbretërisë së Bashkuar, po shohin tharje të vazhdueshme të burimeve ujore. Satelitët që matin ndryshimet në fushën gravitacionale të Tokës tregojnë se rezervat e ujërave nëntokësore, lumenjve, liqeneve dhe akullnajave janë në rënie të ndjeshme.

Ndërkohë, veriu dhe veriperëndimi i kontinentit — sidomos Skandinavia, një pjesë e Britanisë dhe Portugalia — po bëhen gjithnjë e më të lagësht, duke thelluar kontrastet klimatike.

Shkencëtarët paralajmërojnë se këto ndryshime përputhen plotësisht me modelet e krizës klimatike. “Nuk flasim më për kufizimin e ngrohjes në 1.5 gradë. Po shkojmë drejt 2 gradëve dhe po shohim pasojat në kohë reale”, u shpreh profesori Mohammad Shamsudduha.

Edhe rezervat e ujërave nëntokësore, të cilat tradicionalisht konsiderohen më të qëndrueshme ndaj ndryshimeve klimatike, janë në rënie të vazhdueshme. Në Mbretërinë e Bashkuar, situata është e fragmentuar: perëndimi lagët më shumë, ndërsa lindja thahet, me periudha të shkurtra reshjesh intensive të ndjekura nga thatësira të zgjatura. Në juglindje, ku 70% e ujit të pijshëm vjen nga ujërat nëntokësore, situata shihet si kërcënim serioz për furnizimin publik.

Të dhënat e Agjencisë Europiane të Mjedisit tregojnë se, ndonëse sasia totale e ujit të marrë nga burimet sipërfaqësore dhe nëntokësore në BE ka rënë që nga viti 2000, shfrytëzimi i ujërave nëntokësore është rritur me 6% — kryesisht për furnizim publik dhe bujqësi.

BE-ja ka paraqitur një strategji për forcuar reziliencën ndaj krizës së ujit, duke synuar rritjen e efikasitetit të përdorimit të ujit me të paktën 10% deri në vitin 2030, në një kohë kur humbjet në rrjet arrijnë deri në 57% në disa vende anëtare.

Ekspertët paralajmërojnë se mungesa e ujit do të ketë pasoja të rënda në bujqësi, siguri ushqimore dhe ekosisteme, veçanërisht ato që varen nga ujërat nëntokësore. Spanja, një nga furnizuesit kryesorë të Europës me fruta dhe perime, po përjeton ulje drastike të rezervave, çka mund të prekë direkt edhe tregjet e vendeve të tjera, përfshirë Britaninë.

Ndërkohë, kriza nuk kufizohet vetëm në Europë. Zona të tëra në Lindjen e Mesme, Amerikën e Jugut dhe Kanada po përballen me thatësira ekstreme. Në Iran, kryeqyteti Teheran po i afrohet të ashtuquajturës “dita zero”, kur uji i rubinetit mund të mbarojë plotësisht, duke detyruar shtetin të përgatitet për racionim.

Shkencëtarët theksojnë se menaxhimi agresiv i burimeve ujore, zbatimi i teknologjive kursyese dhe mbledhja masive e ujërave të shiut janë tashmë urgjencë. “Ndryshimet klimatike po na prekin tani dhe këtu. Duhet të veprojmë shumë më shpejt se sa po bëjmë aktualisht”, paralajmëron Shamsudduha.