Ulja e rrezikut të kancerit të zorrës së trashë është e mundur përmes disa ndryshimeve në stilin e jetës dhe zakoneve të përditshme. Ja disa mënyra të mbështetura nga kërkimet shkencore për të reduktuar këtë rrezik:

✅ 1. Dieta e shëndetshme
Rrit konsumimin e fibrave: Frutat, perimet, bishtajoret dhe drithërat e plota ndihmojnë në funksionimin e mirë të zorrëve.

Kufizo mishin e kuq dhe të përpunuar: Mishrat e përpunuar si sallami, hot-dog dhe proshuta janë të lidhur me rritje të rrezikut.

Përdor yndyra të shëndetshme: Vaj ulliri, arra dhe peshq me yndyrë (si salmoni) janë të dobishëm.

Konsumo më pak ushqime të përpunuara dhe sheqer të shtuar.

✅ 2. Aktiviteti fizik i rregullt
Të paktën 150 minuta aktivitet i moderuar në javë (si ecja e shpejtë, biçikleta).

Lëvizja ndihmon në rregullimin e peshës trupore dhe përmirëson lëvizjet e zorrëve.

✅ 3. Mbajtja e një peshe të shëndetshme
Mbipesha, veçanërisht dhjami abdominal, rrit rrezikun për kancer kolorektal.

✅ 4. Shmangia e alkoolit dhe duhanit
Pirja e alkoolit (sidomos në sasi të mëdha) rrit rrezikun.

Duhani është i lidhur me disa lloje kanceri, përfshirë atë të zorrës së trashë.

✅ 5. Bëj kontrolle të rregullta (screening)
Testet si kolonoskopia ndihmojnë në zbulimin dhe heqjen e polipeve para se të bëhen kancer.

Zakonisht rekomandohet të fillosh screening në moshën 45–50 vjeç, ose më herët nëse ka histori familjare.

✅ 6. Suplemente dhe barna (në disa raste)
Disa studime sugjerojnë se aspirina me dozë të ulët mund të ndihmojë, por vetëm me rekomandim nga mjeku.

Vitamina D dhe kalciumi mund të kenë efekte mbrojtëse, por duhen marrë me kujdes.

🛡️ Plani për Uljen e Rrezikut të Kancerit të Zorrës së Trashë
1. Dieta e Shëndetshme për Zorrën e Trashë
✅ Çfarë të shtosh:

Fruta të freskëta çdo ditë (banane, mollë, fruta pylli).

Perime me fibra (brokoli, spinaq, karrota, lulelakër, lakër).

Bishtajore: fasule, thjerrëza, qiqra – të paktën 2–3 herë në javë.

Drithëra të plota: tërshërë, oriz integral, buka integrale.

Probiotikë natyralë: kos, kefir, lakër turshi pa shumë kripë.

🚫 Çfarë të kufizosh:

Mish të përpunuar (sallam, hot-dog, proshutë) → max. 1 herë në muaj ose aspak.

Mish të kuq (viçi, qengji, derr) → max. 2 herë në javë.

Ushqime të skuqura dhe të përpunuara.

Sheqerna të shtuar dhe pijet me gaz.

2. Aktiviteti Fizik
🎯 Qëllimi: Të paktën 150 minuta në javë (30 minuta në ditë, 5 herë në javë)

✅ Shembuj:

Ecje e shpejtë

Çiklizëm

Not

Vallëzim

Ushtrime në shtëpi (si squats, stretching, yoga)

3. Mbajtja e Peshës së Shëndetshme
Kontrollo peshën 1 herë në muaj.

Syno një BMI (Indeks i Masës Trupore) mes 18.5 – 24.9.

Nëse ke mbipeshë, fillo me ulje graduale 2-4 kg në muaj përmes dietës dhe aktivitetit.

4. Shmangia e Alkoolit dhe Duhanit
🚫 Alkooli: Kufizo deri në 1 pije në ditë për gratë dhe 2 për burrat, ose idealisht fare.

🚭 Duhani: Ndalimi i plotë është zgjedhja më e mirë.

5. Kontrolle dhe Screening
Kolonoskopia: rekomandohet çdo 10 vjet nga mosha 45 vjeç e lart, më herët nëse ke histori familjare.

Testet e feçeve (si FIT): një herë në vit nëse kolonoskopia nuk është bërë.

Fol me mjekun nëse ke:

Gjak në feçe

Ndryshime në jashtëqitje (diarre/konstipacion që zgjasin)

Dhimbje barku ose humbje peshe pa shkak

6. Shtesa që mund të ndihmojnë (vetëm me rekomandim mjekësor)
Vitamina D: Nëse ke mungesë – mund të ndihmojë imunitetin dhe funksionin e zorrëve.

Kalcium: Disa studime sugjerojnë mbrojtje të lehtë ndaj kancerit kolorektal.

Aspirina: Doza të ulëta për disa persona në rrezik të lartë – vetëm me këshillim mjekësor.

7. Monitorimi i Shëndetit të Zorrëve
Kushto vëmendje sinjaleve të trupit.

Përdor suplemente fibrash nëse ke kapsllëk të shpeshtë, por jo pa konsultim.