Një mot i hidhur i Pashkëve të shkurtit përshkoi varrezat e vjetra në periferi të Willowbrook, Massachusetts, duke dërguar re dëbore që vërtiteshin midis gurëve të pjerrët të varreve dhe engjëjve të farkëtuar me hekur. Mark Richardson ecte kundër erës, me trupin të mbështetur, jakën e palltos së tij të zezë të shtrenjtë të kthyer lart kundër pickimit. Ai ruajti një fortesë qetësie, shprehja e tij e palexueshme, edhe pse një stuhi e njohur kujtimesh ziente nën sipërfaqe.

Ky ishte pelegrinazhi i tij vjetor dhe i zymtë. Ai erdhi pikërisht në këtë vend për të vizituar varrin e gruas së tij, Sarës. Kishin kaluar pesë vjet që nga spitali, që nga heshtja. Ndërsa spektakli i papërpunuar publik i pikëllimit ishte zhdukur prej kohësh, vetë Marku mbeti thellësisht i thyer.

Ajo ditë jo vetëm që ia kishte vjedhur gruan që ai donte; kishte shuar dritën në papafingon e tyre të restauruar në lagjen e vjetër të mullirit, kishte heshtur të qeshurat e përbashkëta mbi gazetat e së dielës dhe kishte prerë litarin e padukshëm që e mbante të ankoruar në botë.

Ai u ndal para një shënuesi graniti modern dhe të thjeshtë. SARAH ANNE RICHARDSON . Datat e jetës së saj ishin gdhendur poshtë emrit të saj, një periudhë që tani ndihej e pamundur, tepër e shkurtër. Marku ia nguli sytë gdhendjes, era therëse nuk arrinte të ndihej në kundërshtim me të ftohtin e thellë të brendshëm.

Ai nuk ishte një njeri i dhënë pas shfaqjeve të jashtme. «Pesë vjet, Sar», pëshpëriti ai, ndërsa era ia rrëmbente fjalët nga buzët. Gjesti ishte i kotë, megjithatë, duke qëndruar këtu, ai gjithmonë kishte në mendje fantazinë se ajo ishte pikërisht nën ngricë, se zëri i tij mund ta arrinte disi.

Ndoshta kjo ishte arsyeja pse ai nuk mund të ecte kurrë përpara plotësisht. Duke mbyllur sytë, Marku thithi ajrin e ftohtë, duke u forcuar kundër boshllëkut të njohur që kërcënonte ta përpinte. Rituali i tij u ndërpre nga një zhurmë. Jo era, por një fëshfërimë e qetë dhe e ngadaltë. Sytë e Markut u hapën menjëherë. Ai u kthye dhe fryma iu ngërçua.

Atje, i mbështjellë mbi pllakën e granitit që mbante emrin e Sarës, ishte një fëmijë i vogël. Djali, i cili nuk mund të kishte qenë më i madh se gjashtë vjeç, ishte gjysmë i mbështjellë me një batanije të ndyrë dhe të konsumuar. Trupi i tij i vogël ishte i mbuluar nga të dridhurat dhe ai mbante fort në duart e tij të çara një fotografi të konsumuar e të çarë.

Marku ishte i paralizuar nga mosbesimi i plotë. Fëmija po flinte – flinte mbi varr. «Çfarë për Zotin?» tha ai me nxitim, duke bërë një hap të kujdesshëm përpara. Zhavorri i ngrirë kërciste nën çizmet e tij me taban lëkure.

Duke u afruar më shumë, ai vuri re pamjen e djalit. Ai mbante veshur një bluzë të hollë, krejtësisht të papërshtatshme për dimrin e Anglisë së Re. Flokët e tij të errët ishin të çrregullt, lëkura e tij e zbehtë, pothuajse e bardhë në të kaltër.

– Hej! Djalosh!

Zëri i Markut ishte i vendosur, duke prerë erën. Djali nuk lëvizi.

– Zgjohu!

Ai shtriu dorën dhe vendosi dorën me dorezë mbi shpatullën e hollë të djalit. Fëmija reagoi menjëherë, duke u ngritur me një psherëtimë të mprehtë e të tmerruar, ndërsa sytë e tij të mëdhenj e të errët u hapën menjëherë.

Për një sekondë të gjatë, ai u tërbua nga frika, duke i rrahur shpejt sytë përpara se shikimi i tij të përqendrohej te Marku. Ata thjesht ngulën sytë, burri me pallton e tij të zezë funerale dhe djali me lecka. Fëmija u shtrëngua fort pas fotografisë ndërsa shikoi poshtë gurit të varrit poshtë tij.

Buza e tij e poshtme dridhej.

– Mami!

Një shpërthim i ftohtë konfuzioni dhe diçka tjetër – diçka e ngjashme me tmerrin – e përshkoi Markun.

– Çfarë thatë?

Djali u drodh nga toni i tij i ashpër dhe uli shikimin, me supet e holla që iu përkulën.

– Më vjen keq, mami. Nuk doja të flija.

Gjoksi i Markut u shtrëngua me dhimbje.

– Kush je ti?

Djali qëndroi i heshtur, duke e shtrënguar fotografinë në gjoks sikur të ishte një mburojë. Durimi i Markut, tashmë i rraskapitur, u sos. Ai e mori dorën për te fotografia. Djali u përpoq të tërhiqej prapa, një veprim i dobët dhe reflektiv, por nuk ishte në gjendje të krahasohej me Markun.

Kur sytë e Markut u përqendruan te imazhi, ajri i doli nga mushkëritë. Ishte Sara. Pa dyshim Sara, buzëqeshja e saj e shkëlqyer i ndriçonte fytyrën, krahët e saj të mbështjellë fort rreth të njëjtit djalë.

– Ku e morët këtë?

Zëri i Markut ishte një tingull i ashpër dhe i panjohur. Djali u tkurr në vetvete.

– Ajo ma dha mua.

Zemra e Markut i rrihte fort pas brinjëve.

– Kjo nuk është e mundur.

Djali ngriti kokën, sytë e tij tepër të trishtuar u ndeshën me ata të Markut.

– Është. Mami ma dha. Para se të ikte.

Toka e ngrirë dukej sikur binte nga poshtë këmbëve të Markut. Sara nuk kishte folur kurrë për këtë fëmijë. Asnjë fjalë. Kush ishte ai? Dhe pse po kërkonte strehim te varri i saj, duke e pretenduar atë si nënën e tij?

Heshtja mes tyre u shtri, e rëndë dhe mbytëse si qielli i dimrit. Marku e shtrëngoi fort fotografinë, mendja e tij refuzonte plotësisht ta përpunonte skenën. Ndërkohë, djali e shikonte me një frikë të prekshme, sikur të priste ta godisnin ose t’i bërtisnin. Marku ndjeu një valë të madhe diçkaje – jo vetëm konfuzion, por një acarim të thellë dhe çorientues.

Ai e shikoi përsëri fëmijën—Leo, do ta mësonte më vonë—i cili qëndronte duke u dridhur, me faqet e skuqura nga të ftohtit, buzët e çara dhe të thata. Ai dukej sikur nuk kishte ngrënë një vakt të ngrohtë prej ditësh. Shprehja e Markut u ngurtësua.

– Sa kohë ke që je këtu jashtë?

Ai arriti ta mbante zërin e tij nën tonin më të ashpër.

– Për një kohë.

pëshpëriti Leo, duke përqafuar veten.

– Ku janë prindërit e tu?

Marku shtyu. Djali vetëm uli shikimin, heshtja e tij një përgjigje e plotë dhe e plotë. Marku lëshoi ​​një psherëtimë të rëndë dhe të frustruar. Të merrte në pyetje një fëmijë që po ngrinte në mes të një varreze ishte e kotë. Ai duhej të vepronte.

— Do të vish me mua.

Sytë e Leos u zgjeruan, një shkëndijë e re tmerri u shfaq në to.

– Ku?

– Diku të ngrohtë.

Marku u përgjigj, pa dhënë asnjë shpjegim të mëtejshëm. Djali hezitoi, ndërsa gishtat e tij ndiqnin buzën e batanijes.

– A mund ta mbaj foton time?

Pyeti ai, me zë të ulët, duke pohuar me kokë foton që ende e mbante Markun në dorë. Mark hodhi një vështrim nga fytyra e qeshur e Sarës, pastaj nga djali. Ia ktheu foton. Leo e rrëmbeu, duke e mbajtur me të dyja duart sikur të ishte spiranca e tij e vetme në botë.

Marku u përkul dhe e mori lehtësisht fëmijën në krahë. Mungesa e peshës ishte alarmante; ai ndihej i lehtë si një tufë gjethesh të thata.

Pa thënë asnjë fjalë, Marku u kthye dhe eci drejt portave të varrezave. Këtë herë, ndërsa largohej nga varri i Sarës, ndjeu një ndryshim të thellë. Ai nuk po linte vetëm kujtimin e saj; ai po linte pas sigurinë absolute se e kishte njohur ndonjëherë vërtet.

Kamioni Ram i Markut lundronte nëpër rrugët me baltë të Willowbrook, i vetmi tingull ishte kërcitja ritmike e fshirëseve të xhamit dhe zhurma e ngrohësit. Leo ishte ulur në sediljen e pasagjerit, i mbështetur pas derës, me sytë e tij të mëdhenj ndërsa shikonte dritat e qytetit që kalonin, sikur të po vëzhgonte një planet të huaj. Marku, duke shtrënguar timonin derisa i zbardhën nyjet e gishtave, vazhdonte ta shikonte.

E gjithë situata dukej surreale. Një djalë i çuditshëm, gjysmë i ngrirë, një fotografi pesëvjeçare e gruas së tij të vdekur dhe një sekret që rishkruante rrënjësisht historinë e martesës së tij. Ai kishte nevojë për përgjigje, dhe kishte nevojë për to tani.

– Si e dije që vije këtu?

Pyeti ai, me zë të ashpër.

– Në varrin e saj?

Leo heshtte për një kohë të gjatë, duke vizatuar një formë në xhamin e mjegulluar.

– Ajo më solli.

Koka e Markut u kthye drejt tij.

– Çfarë? Sara? Ajo të solli tek ajo…

– Jo.

pëshpëriti Leo.

– Më parë. Kur ishte e sëmurë. Ne vinim të vizitonim dikë tjetër. Atë… gjyshen e saj. Varri është pikërisht atje.

Ai bëri gjeste në mënyrë të paqartë.

– Ajo më tha se ky vend… ky… ishte i veçantë. Tha se një ditë do të vinte këtu. Me familjen e saj.

Marku po lëkundej. Kamioni gati sa nuk u përmbys mbi një copë akulli.

– Ajo ta tha këtë?

– Ajo tha se nëse do të kisha nevojë ndonjëherë për të, këtu mund ta gjeja. Kështu që erdha.

Implikimi i kësaj—se Sara, duke e ditur se po vdiste, kishte bërë këtë pelegrinazh të fshehtë me këtë fëmijë—ishte tronditës.

– Nga erdhe sonte, Leo?

– Streha. Shën Juda.

– Dhe ecët? Nga atje?

Djali vetëm pohoi me kokë. Markut iu shtrëngua nofulla. Shën Juda ishte mbi tre milje larg.

– Po të çoj diku për të pushuar.

Tha Marku, me sytë e ngulur në rrugë.

– Ku?

– Një motel për natën. Të ngrohem.

Sytë e Leos u zgjeruan pak.

– Një motel i vërtetë? Me televizor?

Marku ndjeu një dhimbje të pakëndshme.

– Është thjesht një dhomë. Asgjë e veçantë.

Djali dukej se nuk e dëgjoi.

– Dhe pastaj çfarë?

Vështrimi i Markut mbeti përpara.

– Dhe pastaj, nesër, do të shkoj në Shën Judë. Do të zbuloj saktësisht se çfarë lidhjeje ke pasur me gruan time.

Leo i shtrëngoi buzët dhe u kthye nga dritarja. Marku e dinte, me një siguri të thellë, se djali po ngurronte më shumë, por nuk do të shtynte. Jo sonte. Nesër , mendoi ai, ndërsa zemra i rrihte fort nga një përzierje tmerri dhe vendosmërie. Nesër e marr vesh të vërtetën.

Të nesërmen në mëngjes, Marku u zgjua i tronditur, me një peshë të rëndë në gjoks. Ai ishte ulur në kolltukun e tij në dhomën e ndenjes, drita gri e agimit depërtonte përmes dritareve masive nga dyshemeja në tavan të papafingos. Ai e kishte sjellë Leon përsëri këtu. Ideja për ta lënë atë në një dhomë sterile dhe jopersonale moteli papritmas i ishte dukur e gabuar.

Leo po flinte në dhomën e mysafirëve, një dhomë që nuk ishte përdorur që kur prindërit e Sarës kishin vizituar dy Krishtlindje para vdekjes së saj. Marku shikoi filxhanin e ftohtë me kafe në tavolinën në fund të dhomës. Ai nuk kishte fjetur.

Ai i hodhi një vështrim orës: 8:00 e mëngjesit. Ishte koha për t’u përballur me këtë. Ai u ngrit nga karrigia, me shpinën që i protestonte, dhe eci drejt dhomës së mysafirëve.

Dera ishte paksa e hapur. Ai pa Leon të ulur në shtrat, duke mbajtur ende fotografinë në dorë.

– Mëngjes.

Tha Marku, duke trokitur lehtë në kornizën e derës. Leo u hodh përpjetë, me sytë e zmadhuar.

– Përshëndetje.

Ai u përgjigj, duke fërkuar sytë.

– A fjetët?

Pyeti Marku, duke u përpjekur të dukej neutral. Djali ngriti supet.

– Shtrati është… shumë i butë.

Marku ndjeu një tjetër pikë shqetësimi.

– Merr pallton tënde. Do të shkojmë në strehë. Më duhen përgjigje.

Një orë më vonë, ata po ndalonin te St. Jude’s, një ndërtesë e vogël me tulla në një pjesë më pak të pasur të qytetit. Mendja e Markut po vërtitej me shpejtësi. Ai vazhdonte ta imagjinonte Sarën duke ecur nëpër korridore, buzëqeshja e saj e ndritshme si një dritë në këtë vend të zymtë. Pse gjithë kjo fshehtësi? A kishte frikë se ai do të zemërohej? I zhgënjyer?

Një grua në moshë të mesme me sy të lodhur e të sjellshëm dhe një xhaketë të konsumuar ngriti kokën ndërsa hynin. Ajo menjëherë shpërtheu në një buzëqeshje të lehtësuar.

– Leo! Na dhe tmerr të madh duke ikur me vrap!

Marku bëri një hap përpara, prania e tij dukej sikur thithte ajrin nga zona e vogël e pritjes.

– Unë jam Mark Richardson. E gjeta unë. Duhet të flas me ty për të… dhe për gruan time të ndjerë, Sarah Richardson.

Vetullat e gruas, znj. Gable, u ngritën lart.

– Sara… o Zot i madh. Po. Të lutem, eja me mua.

Ata u çuan në një zyrë të ngushtë që mbante erë kafeje të menjëhershme dhe dosjesh të vjetra. Zonja Gable nxori një dosje të trashë nga një dollap dhe e shikoi Markun me një kuptim të thellë dhe të trishtuar.

– Sara ishte vullnetare këtu për vite me radhë. Ajo ishte… ajo ishte engjëlli i Leos.

– Çfarë do të thotë kjo?

Zëri i Markut ishte i shurdhër.

– Ajo ishte në proces të birësimit të tij, z. Richardson.

Fjalët mbetën pezull në ajër, klinike dhe shkatërruese.

– Dokumentet ishin pothuajse të përfunduara kur ajo ndërroi jetë.

Marku ndjeu gjakun që i rrjedhte nga fytyra.

– Duke adoptuar?

Zëri i tij ishte një klithmë.

– Po. Ajo e adhuronte. Ajo… ajo përmendi se nuk kishte gjetur kohën e duhur për të ta thënë. Ajo tha se ti ishe… e zënë me punën tënde. Ajo po priste momentin e përsosur.

I konsumuar. Fjala ishte një akuzë. Ai u ul në karrigen e dobët të vizitorit, me kokën në duar. Sara kishte ndërtuar një jetë të re, një familje të re, pikërisht para hundës së tij. Ai ndjeu një valë të përzierash.

– A mund ta shoh dosjen?

Pyeti ai. Zonja Gable e shtyu atë mbi tavolinë. Ai e hapi. Formularë birësimi. Letra qëllimi. Të gjitha të nënshkruara me shkrimin elegant dhe të njohur të Sarës.

Leo, i cili kishte heshtur, bëri një hap përpara dhe pëshpëriti: “Ajo tha… tha që do të të pëlqeja. Kur ta mësosh.”

Marku shikoi fytyrën plot shpresë dhe tmerr të fëmijës, dhe pastaj firmën në letra. I zënë. I konsumuar. I kishte shpëtuar. I kishte shpëtuar gjithçka …

Ai u ngrit papritur.

– Faleminderit. Po ikim.

Udhëtimi për në papafingo ishte mbytës. Marku mbante timonin, mendja e tij një fushëbetejë tradhtie, faji dhe një shkëndijë të çuditshme e të padëshiruar përgjegjësie. Sara nuk i kishte lënë vetëm kujtime; ajo i kishte lënë këtë… këtë zgjedhje.

Në apartament, Leo qëndronte i pasigurt mbi tapetin e mirëseardhjes, sikur të kishte frikë se mos linte gjurmë balte në dyshemetë e lëmuara prej druri.

– Këtu jetoni ju?

– Po.

– A jam… në telashe?

– Jo.

Tha Marku, duke kaluar dorën nëpër flokë.

– Do të qëndrosh në dhomën e mysafirëve. Për sonte. Për momentin.

Fytyra e Leos u nxeh nga “për momentin”, por ai pohoi me kokë.

– Sara tha që shtëpia jote ishte e madhe, por e vetmuar.

Marku u drodh sikur të ishte goditur. I vetmuar. Ishte e vërtetë.

– Vetëm… shko. Shko pusho.

Djali u zhduk në dhomë. Marku shkoi drejt e në kuzhinë, duke anashkaluar kafenë, dhe derdhi një sasi të madhe burbon në një gotë. Ai i çoi dosjen dhe shishen në zyrën e tij në shtëpi.

Ai u ul në errësirë, duke ia ngulur sytë dosjes. Më në fund, e hapi. Brenda, të fshehura pas formularëve ligjorë, ishin letra. Letra nga Sara, të drejtuara atij. Duart e tij dridheshin ndërsa hapte të parën.

«Marku im i dashur», filloi ajo. «E di që kjo është një tronditje. Të lutem, të lutem dije se nuk kisha ndërmend të të lëndoja. Por e gjeta atë dhe… ai kishte nevojë për mua. U përpoqa të gjeja një mundësi, një moment kur puna nuk po më thërriste, por momenti nuk erdhi kurrë… Doja të ta tregoja. Betohem se po.»

I zënë. I konsumuar. Fjalët ishin si kama. Si mund të ishte ai baba? Ai nuk e dinte asgjë të vogël për këtë.

Një mëngjes gri dhe i hidhur po zbardhte mbi Willowbrook kur një zhurmë e lehtë e nxori nga gjendjet e mpirë të mbushura me burbon. Leo qëndronte te dera, zbathur në dyshemenë e ftohtë.

– Zotëri?

Marku fërkoi fytyrën, sytë e tij u nxehën.

– Mëngjes.

– Është… është shumë qetësi këtu.

Marku nxori një frymë pa humor.

– Është gjithmonë qetësi. Dëgjo. Mund të qëndrosh këtu. Për disa ditë. Derisa unë… derisa ta zgjidh këtë.

Fytyra e vogël e Leos u tendos. Ai pohoi me kokë, duke kuptuar të pathënën. Kjo ishte e përkohshme. Ai ishte, si gjithmonë, i përkohshëm.

Dita kaloi në një heshtje të tendosur dhe të sikletshme. Marku e kuptoi se djali nuk kishte asgjë tjetër përveç rrobave të holla me të cilat ishte gjetur. Ai e çoi në Target. Korridoret e ndritshme dhe sterile dukeshin të turpshme. Fëmijët qeshnin, duke iu lutur prindërve të tyre për lodra. Leo ishte një fantazmë e heshtur, duke pranuar xhinset, atletet dhe bluzat me mëngë që Marku ia dha pa thënë asnjë fjalë. Ky pasivitet shkatërrues, kjo pritje refuzimi, e acaroi Markun më shumë sesa mund ta pranonte.

Atë mbrëmje, ndërsa Leo po shikonte i qetë karikaturat në dhomën e mysafirëve, telefoni i Markut ra. Ishte avokati i tij, Davidi.

– Mark. Bëra disa kontrolle për djalin, Leon, siç kërkove. Ka një vend pune. Një çift në Weston. Familja Miller. Njerëz të mirë, me para të mira. Kanë qenë në listë për një kohë. Mund ta marrin deri në fund të javës.

Marku ndjeu një lehtësim të ftohtë dhe të mprehtë që e urreu menjëherë.

– Familja Miller. Në rregull. Më lejoni… më lejoni t’ju telefonoj përsëri.

Ai e mbylli telefonin, dora i dridhej. Ai ia nguli sytë derës së mbyllur të dhomës së mysafirëve. Kjo ishte zgjidhja. Kjo ishte më e mira. Pse atëherë u ndie si tradhti?

Të nesërmen në mëngjes, Marku bëri bukë të thekur. Ajo qëndroi në një pjatë mbi ishullin prej graniti, e paprekur. Leo vetëm e shikoi.

– Duhet të hash.

– Nuk kam uri.

– Leo.

tha Marku, me zë të tendosur. Djali u tendos.

– Duhet të flasim. Unë… avokati im gjeti një familje. Për ty. Ata duan të të takojnë. Ata… ata mund të të japin një shtëpi të vërtetë.

Shprehja e Leos nuk ndryshoi. Një «maskë» u vendos menjëherë, diçka që Marku po fillonte ta njihte. Ishte fytyra e një fëmije që nuk priste asgjë.

– Në rregull.

Zhgënjimi i Markut u ndez.

– Vetëm ‘në rregull’? Ata janë njerëz të mirë, Leo. Ata jetojnë në një shtëpi të madhe në Weston. Do të kesh… gjithçka.

– Në rregull.

– Nuk ke asgjë për të thënë?

Leo më në fund ngriti kokën, me sy të errët dhe të vjetër.

– A ka rëndësi çfarë them unë?

– Kjo është për të mirën tënde, Leo!

– Kështu thonë gjithmonë.

Ai pëshpëriti. Marku ndihej si një përbindësh. Ai e kishte dëshiruar këtë, këtë ndarje të plotë, por pranimi i djalit ishte më i keq se çdo shpërthim zemërimi. Ai rrëmbeu çelësat nga tasa pranë derës.

– Më duhet të dal jashtë. Rri në vend.

Ai iku nga apartamenti i tij, heshtja brenda ishte më mbytëse se ajri i ftohtë jashtë.

Ai u kthye në muzg. Papafingo ishte errësirë. Ai e gjeti Leon jo në dhomën e mysafirëve, por të ulur pranë dritares së gjatë të dhomës së ndenjes, një siluetë e vogël kundrejt dritave vezulluese të qytetit.

– Pse rri ulur në errësirë?

Leo nuk u kthye.

– A do të vijnë nesër?

– Leo…

– Pse nuk më do?

Pyetja ishte aq e drejtpërdrejtë, aq e qetë, sa ia mori frymën Markut.

– Nuk është kjo. Ata mund të të japin një jetë më të mirë! Një familje të vërtetë!

– Më mirë se çfarë?

Zëri i Leos ishte i qëndrueshëm.

– Sara… ajo donte që unë të isha këtu.

– Sara nuk është këtu!

Marku u drodh, fjalët ishin më të ashpra nga ç’kishte ndërmend.

– Dhe unë… nuk di si ta bëj këtë! Unë nuk jam… nuk jam baba.

Më në fund Leo u kthye dhe Marku mund të shihte gjurmët e lotëve që i shkëlqenin në faqet.

– Nuk më intereson! Thjesht nuk dua të shkoj përsëri!

Marku ndihej i detyruar, i mbingarkuar nga pikëllimi dhe faji i pesë viteve, të cilat i binin mbi kokë.

– Ata do të vijnë nesër. Kjo është përfundimtare.

Leo u ngrit në këmbë, trupi i tij i vogël po dridhej.

– Pse? Vetëm më thuaj të vërtetën.

– Sepse nuk je i imi!

Fjalët, helmuese dhe mizore, i dolën nga goja.

— Ti nuk je djali im.

Heshtja që pasoi ishte absolute. Leo u drodh, një lëvizje e vogël dhe e mprehtë, sikur ta kishin goditur fizikisht. Por ai nuk qau. Ai thjesht u shemb. Ai eci në heshtje drejt dhomës së mysafirëve dhe, shumë butësisht, e mbylli derën. Kërcitja e shulës jehoi në papafingo të gjerë e të zbrazët si një e shtënë me armë zjarri.

Marku qëndroi vetëm, i neveritur nga mizoria e tij.

Ai eci për një orë, heshtja nga dhoma e mysafirëve ishte më e dënueshme se çdo britmë. «Leo?» thirri ai. Asgjë. Ai shkoi te dera, zemra i rrihte fort. «Leo!»

Ai e hapi. Dhoma ishte bosh. Shtrati ishte shtruar. Paniku, i pastër dhe i ftohtë, e kaploi. Ai vrapoi nëpër apartament. «Leo!»

Ai pa që dera rrëshqitëse prej xhami që të çonte në ballkonin e vogël ishte hapur me tërbim. Era ulërinte. Marku e hapi derën me forcë. Leo ishte mbledhur në cep, duke u dridhur me dhunë, me krahët e mbështjellë rreth gjunjëve, duke ngulur sytë në natë.

– Leo! Jezus! Çfarë po bën? Do të ngrish nga ngrirja!

Ai e tërhoqi djalin, i cili ishte i ngurtë dhe nuk reagonte, përsëri brenda.

– Nuk ka rëndësi.

Zëri i Leos ishte i shurdhër, pa jetë. Marku rrëmbeu një afgan nga divani dhe e mbështolli fort rreth vetes.

– Do të jem gati për ta nesër.

Zemra e Markut u thye.

– Leo… Unë… Më vjen keq. Isha… mizor. Nuk e kisha me të vërtetë.

– Është në rregull.

pëshpëriti Leo, pa e shikuar.

– Ishte e vërteta.

– Jo.

tha Marku me zë të ngurtë.

– Shko në shtrat. Të lutem. Vetëm… ngrohu.

Leo, i mbështjellë me batanije, u kthye shpejt në dhomë. Marku, i shkatërruar, u tërhoq në zyrën e tij. Nuk dinte çfarë të bënte. Sytë i ranë në një kuti të vogël prej druri të lëmuar prej druri të kuq në raftin e librave. Ishte e Sarës. Nuk kishte pasur kurrë forcën ta hapte.

Ai e hoqi. Brenda, poshtë disa fotove dhe medaljonit të gjyshes së saj, ishte një USB i vetëm. Ishte etiketuar, me shkrimin e saj të dorës: “PËR MARKUN”.

Ai e lidhi me laptopin e tij. Një skedar të vetëm videoje. Ai klikoi mbi të.

Fytyra e Sarës mbushi ekranin. Ajo ishte në dhomën e tyre të vjetër të ndenjes, dielli i binte në flokë. Duket e bukur dhe shumë e lodhur. Fryma e tij u ndal.

– Mark… dashuria ime.

Zëri i saj, një tingull që ai nuk e kishte dëgjuar prej pesë vjetësh, mbushi dhomën.

– Nëse e sheh këtë, do të thotë që e ke gjetur Leon. Dhe do të thotë që unë jam zhdukur.

Ajo mori frymë me vështirësi.

– Të lutem… mos u zemëro. U përpoqa… kaq shumë herë, Mark. Por ti ishe gjithmonë… në një plan tjetër. Marrëveshja tjetër, projekti tjetër. Isha shumë krenare për ty, por gjithashtu… shumë e vetmuar. Dhe pastaj e gjeta. Në strehë. Ai është… është i veçantë, Mark. Ka kaluar kaq shumë gjëra. Thjesht i duhet një vend për të zbritur. Doja të ta thoja. Betohem se po. Ditën që birësimi ishte përfundimtar… Doja të të surprizoja… me djalin tonë.

Ajo buzëqeshi, me lot në sy.

– E di që nuk mendon se e ke këtë brenda teje. Ti, beqari i konfirmuar që më është dashur ta mashtroj që të martohej me mua. Por ti e mendon. Je burri më i mirë që kam njohur ndonjëherë, thjesht… thjesht e fshih. Të lutem, Mark. Mos e lër të shkojë. Dashuria nuk ka pse të jetë gjak. Thjesht duhet të jetë… e zgjedhur.

Videoja mbaroi. Ekrani u errësua. Marku po qante me dënesë, një tingull i thatë dhe i çrregullt që nuk e kishte nxjerrë që nga funerali. Tradhtia ishte zhdukur, e zhdukur nga një keqardhje dërrmuese dhe e thellë. Ai e dinte se çfarë ishte përpjekur t’i jepte Sara. Jo vetëm një bir, por një litar shpëtimi.

Ai shkoi në dhomën e Leos. Dera ishte e çarë. Ai e shtyu atë. Djali po flinte, me rrëmujë, ende me rroba. Marku qëndronte aty, duke e parë të merrte frymë, vendosmëria e tij po ngurtësohej në diçka të re, diçka të fortë.

Ai priti deri në mëngjes. E zgjoi Leon butësisht. Reagimi i parë i djalit ishte mbrojtja.

– A janë këtu?

– Jo.

Tha Marku me zë të butë.

— Dhe ata nuk do të vijnë.

Leo e shikoi i hutuar.

– Çfarë?

– E thirra Davidin. I thashë ta anulonte takimin me familjen Miller. Unë… Bëra një gabim, Leo. Gabova. Dua që të qëndrosh.

Sytë e Leos u mbushën me një shpresë të tmerrshme dhe të brishtë.

– Për sa kohë?

Marku u ul në buzë të shtratit.

– Për… përgjithmonë. Nëse do të më kesh.

Ditët që pasuan ishin të sikletshme. Marku nuk dinte si të “ishte” baba. Bëu petulla; ato u dogjën. Bleu videolojëra; nuk dinte si t’i lidhte. Leo e shikonte me kujdesin e një kafshe të trembur, duke pritur që këpuca tjetër të binte.

Një javë më vonë, Marku u kthye në shtëpi herët nga puna dhe e gjeti Leon në ishullin e kuzhinës, duke vizatuar me një komplet të madh materialesh arti që Marku i kishte blerë impulsivisht.

– Kjo është mirë. Çfarë është?

Leo tregoi me një laps me ngjyrë të gjelbër.

– Ajo është Sara. Dhe kjo jam unë.

Marku shikoi figurën e tretë, një burrë të gjatë, në formë shkopi, që qëndronte mënjanë.

– Dhe ai?

Leo ngriti supet.

– Vetëm… një burrë.

Marku pastroi fytin, zemra i rrihte fort.

– Leo… Do ta telefonoj Davidin sot. Do… Do të të adoptoj. Zyrtarisht. Që të të bëj… djalin tim.

Lapsi me ngjyrë u thye në dy pjesë. Leo ngriti kokën, fytyra e tij ishte një maskë dobësie të plotë.

– Ti… e ke seriozisht?

– Nuk kam pasur kurrë ndërmend diçka më shumë.

Një buzëqeshje e vogël dhe e brishtë preku buzët e Leos.

Marku e çoi Leon në zyrën e Davidit për të nënshkruar dokumentet fillestare të “qëllimit për të adoptuar”. Gjatë gjithë udhëtimit, Leo vibronte nga ankthi.

– Je i sigurt?

– Jam i sigurt, Leo.

– Njerëzit… ata ndryshojnë mendje.

Marku e ndaloi kamionin në trotuar, pikërisht përpara zyrës së avokatit, dhe e vendosi në park. Ai u kthye nga djali.

– Nuk do ta ndërroj mendjen. Nuk do të shkosh askund. Kjo është shtëpia jote tani. E kuptove?

Leo pohoi me kokë, por sytë e tij ishin ende të mbuluar nga dyshimi i një jete të tërë.

Atë natë, Marku u zgjua në orën 3 të mëngjesit. Një ndjesi e keqe. Papafingo ishte shumë e qetë. Ai u ngrit nga shtrati dhe shkoi në dhomën e Leos.

Ishte bosh. Shtrati ishte shtruar me kujdes. Rrobat e reja që kishte blerë Marku ishin palosur mbi karrige. Djali dhe çanta e tij e vjetër e grisur kishin ikur.

Panik i pastër, i ftohtë. Marku veshi këpucët, nuk u shqetësua të vishte pallto dhe vrapoi drejt ashensorit. Doli me vrull në rrugë. Ajri para agimit ishte i ftohtë. Ai shikoi majtas, pastaj djathtas. Atje. Një figurë e vogël, duke ecur me vendosmëri drejt stacionit të autobusëve dy blloqe larg.

– Leo!

Marku vrapoi me vrap, këpucët e tij të gjata po i rrëshqisnin në trotuarin e akullt. Ai e kapi djalin nga shpatulla dhe e rrotulloi.

– Çfarë po bën?! Ku dreqin po shkon?

Leo ishte i tmerruar, por fytyra e tij ishte e ngurtësuar në një nënshtrim të zymtë.

– Unë po largohem.

– Sapo i nënshkruam dokumentet! Pse?

Zëri i Leos u thye, lotët i ngrinë në faqe.

– Sepse… sepse është shumë mirë! Do të zgjohesh një ditë dhe… dhe do të kuptosh se ke bërë një gabim! Është më mirë të iki tani! Më parë… para se të më dhembë më shumë.

Zemërimi i Markut u zhduk, i zëvendësuar nga një trishtim i madh dhe mbrojtës. Ai ra në gjunjë në trotuarin e ngrirë dhe e përqafoi djalin në një mënyrë therëse.

— Ti më dëgjo mua.

Zëri i tij ishte i ngjirur.

– Mbarove së vraposh. Nuk po të lë. Nuk do të të lë kurrë . Ti je djali im. Kjo mori fund .

Leo hezitoi për një sekondë, një çast të dhimbshëm, pastaj u shemb pas Markut, duke u ngjitur pas tij dhe duke qarë me dënesë, ndërsa më në fund i shpërtheu gjithë frika dhe dhimbja. Marku e përqafoi fort, duke i ledhatuar flokët, duke e mbrojtur nga era.

– Të kam. Të kam, bir.

Agimi i gjeti në divan, të mbështjellë me xhaketën afgane. Leo kishte rënë në një gjumë të rraskapitur, me dorën ende të futur në këmishën e Markut. Marku shikoi përreth dhomës së ndenjes. Ishte bosh, sterile. Ai e kuptoi, me një tronditje, se Krishtlindjet ishin pas dy ditësh. Ai nuk kishte vendosur një pemë prej pesë vjetësh.

Leo u përzie, u tensionua ndërsa u zgjua, pastaj u relaksua ngadalë ndërsa kujtoi se ku ndodhej.

– Ti… ti më ktheve mbrapsht.

– Do të të kthej gjithmonë.

Tha Marku, me zë të ashpër nga mungesa e gjumit.

– Unë nuk… Unë nuk di si të jem në një shtëpi.

pëshpëriti Leo.

– Kjo është në rregull.

Marku u përgjigj, duke parë djalin e vogël.

– As unë. Do të mësojmë.

Ai mori frymë thellë.

– Davidi po dorëzon dokumentet e fundit të emergjencës sot. Gjykatësi do t’i nënshkruajë. Është… mbaruar, Leo. Është e vërtetë.

Leo ngriti kokën, me sytë e zmadhuar nga shpresa e papërpunuar dhe e brishtë.

– Pra… ti je… ti je imja…?

Ai nuk mundi ta thoshte fjalën. Fyti i Markut ishte i ngushtë.

– Po. Jam. Unë jam yt… Babi.

Leo e fshehu fytyrën në gjoksin e Markut. Marku e përqafoi, hera e parë që ai mbante dikë me të vërtetë në pesë vjet.

– Të dua, bir.

Ai pëshpëriti në flokët e djalit.

Një zë i mbytur dhe i hollë u përgjigj: «Edhe unë të dua… Babi.»

Ditën që u finalizua birësimi, ra borë. Jo një erë therëse dhe e zemëruar, por një erë e butë dhe e rëndë që e mbuloi Willowbrook-un me të bardha. Marku, për herë të parë në jetën e tij, kishte marrë pushim nga puna pa asnjë arsye tjetër përveçse për të qenë …

Ai dhe Leo qëndronin në dhomën e ndenjes, duke e bashkuar një bredh qesharak të madh Fraser në një mbështetëse – pema e parë e Krishtlindjeve që vendosej në këtë papafingo në gjysmë dekade.

– Është e shtrembër.

Vërejti Leo, me kokën e përkulur.

– Është… fshatare.

Marku kundërshtoi, duke fshirë lëngun e pishës në xhinse.

Më vonë, ata u ulën në ishullin e kuzhinës, duke pirë çokollatë të nxehtë (nga një pako, por Marku kishte shtuar marshmallow) dhe duke ngrënë sanduiçe me djathë të pjekur në skarë. Apartamenti ishte një rrëmujë me xhingla, kuti të hapura dhe hala pishe. Nuk ishte më bosh.

– Babi?

Pyeti Leo me zë serioz.

– Po, djalosh?

– A mund të… a mund të shkojmë të ndërtojmë një burrë dëbore?

Marku shikoi nga dritarja shkëmbinjtë që po shtoheshin, pastaj përsëri fytyrën plot shpresë të Leos.

– Do të ndërtojmë një burrë dëbore. Dhe një fortesë. Dhe do të kemi topa dëbore.

Fytyra e Leos u ça në një buzëqeshje – një buzëqeshje e vërtetë, e sinqertë dhe e pakujdesshme. Marku ndjeu buzët e tij që pasqyronin shprehjen.

Ata u mblodhën dhe zbritën në oborrin e vogël të mbushur me borë pas ndërtesës së mullirit. Leo, duke qeshur, hodhi menjëherë një top dëbore të drejtuar keq që e goditi Markun në gjoks. Marku, duke u shtirur si një plagë vdekjeprurëse, u tërhoq prapa duke u lëkundur përpara se të niste një kundërsulm të drejtuar në mënyrë të përsosur.

Banorë të tjerë shikonin nga dritaret e tyre, të shtangur kur shihnin Mark Richardsonin e vetmuar dhe të zymtë të angazhuar në një luftë të plotë me topa dëbore, duke qeshur ndërsa ai dhe djali i vogël binin në një grumbull dëbore. Për herë të parë që nga vdekja e Sarës, Marku u ndie plotësisht dhe pa mëdyshje i gjallë.

Atë mbrëmje, ata u ulën në dysheme, duke admiruar pemën. Ishte, objektivisht, e tmerrshme. Dritat ishin të ngatërruara dhe të gjitha zbukurimet ishin grumbulluar në degët e poshtme. Ishte perfekte.

Leo, i përgjumur dhe i ngrohtë, u mbështet në anën e Markut, duke mbajtur në dorë fotografinë e tij të vjetër e të zbehur të Sarës.

– Jam i lumtur që qëndrova.

Ai murmuroi. Marku ia vuri krahun rreth shpatullave të të birit, duke e tërhequr pranë vetes.

– Edhe unë, bir.

Ai u përgjigj me zë të trashë.

– Edhe unë.

Ai shikoi pemën, pastaj foton e gruas së tij në dorën e të birit. Sara i kishte lënë një dhuratë të fundit, të ndërlikuar. Ajo e dinte që ai duhej të shpëtohej. Dhe duke parë djalin që flinte, i cili tani, në çdo mënyrë që kishte rëndësi, ishte i tiji, Marku e dinte se dashuria nuk kishte nevojë për gjak. Ajo vetëm kishte nevojë për një zemër të gatshme të hapej. Dhe e tija, më në fund, ishte.