Studiuesit në Australi kanë zbuluar se helmi i bletës mund të shkatërrojë qelizat agresive të kancerit të gjirit brenda më pak se një ore. Sekreti qëndron te një përbërës i quajtur melitinë, e cila sulmon qelizat e kancerit duke hapur vrima në membranat e tyre, çka çon në vdekjen e shpejtë të qelizave.

Ajo që e bën këtë zbulim edhe më premtues është fakti se ky proces nuk dëmton qelizat e shëndetshme. Kjo është një kujtesë e fortë se disa nga përparimet më të mëdha mjekësore mund të fshihen në vendet më të thjeshta — apo të gëlojnë përreth nesh.

Studimi nisi më 2020 dhe në vijim ka pasur disa zhvillime të rëndësishme që ndodhën për përdorimin e Melittina (melittin), përbërjes kryesore të helm-bletës, në luftën kundër kancerit — veçanërisht kancerit të gjirit.

Një rishikim i vitit 2024 tregon se melittina dhe Fosfolipaza A2 (PLA2) – komponentë të helm-bletës – po studiohen si “kandidatë anticancer” (kjo përfshin ndryshime teknologjike si nanopartikuj, konjugate proteinash, sisteme të dorëzimit të përmirësuar).

Një tjetër studim këtë verë 2025 thekson efektet sinergjike të helm-bletës (bee venom, BV) së bashku me një përbërës tjetër natyror (Prunus armeniaca) në qelizat e kancerit të gjirit: bashkëveprim që reduktonte ndjeshëm IC₅₀-në (masa që vret 50% të qelizave) në linjat MCF-7 dhe MDA-MB-231.

STUDIMI

STUDIMI 2025

Ndërsa një studim i sigurisë dhe përgatitjes teknologjike, “Harnessing the power of bee venom for therapeutic and …” publikuar në 2024, flet për përbërësit biologjikë, mënyrat e administrimit, dhe risitë si nanopartikuj për të zvogëluar efektet anësore.

Megjithatë, nuk ka ende prova klinike të mëdha në njerëz. Të gjitha ose pothuajse të gjitha studimet janë pre-klinike, në qeliza ose në kafshë. Nuk është miratuar ende ndonjë trajtim me melittinë për pacientë njerëzorë si standard.

Megjithë entuziazmin, nevojiten studime të cilat të tregojnë se në pacientë me kancer, melittina mund të rrisë mbijetesën, të ulë metastazat, të ketë pranueshmëri dhe të jetë praktikisht përdorshme.

STUDIMI I PLOTË

Përmbledhje e studimit:

Titulli: Helmi i bletës dhe melitina frenojnë aktivizimin e receptorëve të faktorëve të rritjes në kancerin e gjirit të tipit HER2 pozitiv dhe triple-negative, nga ekipi kërkimor i Ciara Duffy dhe Pilar Blancafort, Universiteti i Australisë Perëndimore.

Publikuar në: NPJ Precision Oncology (2020).

Autorë: Ciara Duffy etj.

Institucion: Harry Perkins Institute of Medical Research dhe University of Western Australia.

Përmbledhje:

Studimi tregoi se helmi i bletës dhe përbërësi i tij kryesor, melitina, shkaktojnë vdekje të shpejtë të qelizave të kancerit të gjirit në format më agresive — veçanërisht në ato triple-negative dhe HER2-pozitive.

Melitina depërton në membranën e qelizave të kancerit, duke krijuar vrima mikroskopike që çojnë në shkatërrimin e strukturës së tyre. Ajo gjithashtu bllokon sinjalet e receptorëve të faktorëve të rritjes, që janë thelbësorë për rritjen e tumoreve.

Ndërkohë, qelizat e shëndetshme mbeten pothuajse të paprekura, duke e bërë këtë një qasje shumë premtuese për zhvillimin e terapive natyrale dhe selektive kundër kancerit.

Eksperimentet u kryen në laborator (in vitro), dhe autorët theksojnë se hapat e ardhshëm kërkojnë testime klinike për të përcaktuar dozën dhe sigurinë tek njerëzit.

Përmbledhje shkencore

Studiuesit australianë kanë zbuluar se helmi i bletës (Apis mellifera) dhe përbërësi i tij kryesor, melitina, shkaktojnë vdekje të shpejtë të qelizave të kancerit të gjirit, sidomos në format më agresive — triple-negative dhe HER2-enriched — pa dëmtuar qelizat e shëndetshme.

Melitina është një peptid prej 26 aminoacidesh, me ngarkesë pozitive, që depërton në membranat qelizore dhe krijon vrima mikroskopike (rreth 4.4 nanometra), duke çuar në shkatërrim të menjëhershëm të qelizës tumorale.

Mekanizmi i veprimit

Eksperimentet treguan se:

Melitina pengon fosforilimin (aktivizimin) e receptorëve EGFR dhe HER2, dy proteina kyçe që nxisin rritjen e qelizave të kancerit të gjirit.

Kjo bllokon sinjalizimin onkogjenik të rrugëve PI3K/Akt dhe MAPK, që zakonisht e bëjnë tumorin rezistent ndaj trajtimeve tradicionale.

Pjesa C-terminal e melitinës, që ka ngarkesë pozitive, është thelbësore për lidhjen me membranën qelizore dhe efektin antikancerogjen.

Kur studiuesit e modifikuan melitinën duke i shtuar një motiv RGD (i cili drejton peptidin drejt qelizave malinje), efekti u përforcua dhe toksiçiteti ndaj qelizave të shëndetshme u minimizua.

Rezultatet në laborator

Në testet e kryera mbi disa linja qelizore të kancerit të gjirit:

Helmi i bletës tregoi efikasitet të lartë ndaj linjave triple-negative (SUM159, SUM149) dhe HER2+ (MDA-MB-453, SKBR3).

Ndërsa ndikimi ishte i kufizuar në qelizat normale të gjirit (MCF10A, MCF-12A).

Kur u përdor bashkë me ilaçin docetaxel, melitina rriti ndjeshëm efektin antitumoral, duke frenuar rritjen e tumoreve në modelet me minj.

Përfundimet e studimit

Ky kërkim:

Zbulon për herë të parë mekanizmin molekular përmes të cilit melitina vepron si agjent antikancerogjen;

Tregon se helmi i bletës mund të shërbejë si bazë për terapi të reja të personalizuara kundër formave agresive të kancerit të gjirit;

Hap rrugën për zhvillimin e ilaçeve të kombinuara (melitinë + kimioterapi) që synojnë vetëm qelizat kancerogjene, duke shmangur dëmet kolaterale në inde të shëndetshme.

Po doza?

Studimi origjinal nuk testoi dozë për përdorim te njerëzit, sepse kërkimi u zhvillua vetëm në laborator dhe në modele kafshësh (minj me tumore të transplantuar).

Pra, nuk ka një dozologji të përcaktuar klinikisht për përdorim tek njerëzit.

Megjithatë, në mënyrë shkencore, ja çfarë dimë nga vetë artikulli dhe shtesat teknike:

Dozologjia e përdorur në studim (për laboratorin)

1. Në kulturat qelizore (in vitro)

Studiuesit përdorën helmin e bletës dhe melitinën e pastër në përqendrime që varionin nga 0.5 µg/mL deri në 5 µg/mL.

Efekti maksimal i vrasjes së qelizave kancerogjene (veçanërisht në linjat MDA-MB-231 dhe SKBR3) u arrit brenda 60 minutash në përqendrim rreth 2 µg/mL.

2. Në modelet me minj (in vivo)

Melitina iu administrua minjve nënlëkurë (subkutane) ose në tumorin e implantuar në kombinim me docetaxel (ilaç standard i kimioterapisë).

Doza e përdorur në këtë fazë ishte 1 mg/kg melitinë, e dhënë disa herë gjatë eksperimentit, duke treguar ulje të dukshme të rritjes së tumorit krahasuar me trajtimin vetëm me docetaxel.

Çfarë nënkupton kjo për njerëzit

Melitina është shumë potente, por edhe toksike nëse merret pa kontroll.

Ajo mund të shkaktojë reaksione të forta alergjike, dëm në veshka ose mëlçi, apo gjakderdhje qelizore nëse tejkalohet pragu qelizor.

Prandaj, edhe pse rezultatet janë premtuese, nuk ekziston një dozë e sigurt terapeutike për njerëzit — ende nuk është testuar në studime klinike.

Ekipi i autorëve thekson se nevojiten studime shtesë për të krijuar forma të modifikuara të melitinës (nanopjesëza, RGD-peptide) që ta drejtojnë atë vetëm drejt qelizave tumorale dhe ta bëjnë të sigurt për përdorim tek njerëzit.

Tabela

Ja një tabelë e përmbledhur që tregon me saktësi dozat, efektet dhe kushtet eksperimentale të studimit australian mbi helmin e bletës dhe melitinën, bazuar në artikullin origjinal të botuar në NPJ Precision Oncology (2020):

Tabelë përmbledhëse e dozologjisë dhe efekteve të melitinës në kancerin e gjirit

Kategoria Detajet e eksperimentit Doza / Përqendrimi Lloji i qelizave / subjektit Efekti i vërejtur Koha e reagimit

In vitro (kultura qelizore) Helmi i bletës (Apis mellifera) i aplikuar direkt në kultura të qelizave të kancerit 0.5 – 5 µg/mL Linjat qelizore: MDA-MB-231 (TNBC), SKBR3 (HER2+), MCF7 (Luminal A) Qelizat e kancerit TNBC dhe HER2+ shkatërroheshin pothuaj plotësisht në 2 µg/mL Brenda 60 minutash

In vitro (melitinë e pastër) Peptidi melitin (26 aminoacide) i izoluar dhe sintetizuar 1 – 3 µg/mL Të njëjtat linja qelizore, krahasuar me qeliza të shëndetshme MCF-10A Vdekje e plotë qelizore e kancerit pa dëmtuar qelizat normale 30 – 60 minuta

Mutacioni C-terminal (test i variantit) Melitinë me sekuencë të ndryshuar (+RGD motif) për ta drejtuar më saktë ndaj qelizave malinje 1 µg/mL Qeliza TNBC dhe HER2+ Efikasitet më i lartë dhe toksicitet më i ulët për qelizat normale 60 minuta

In vivo (modele kafshësh) Melitinë e administruar subkutane ose intratumorale tek minjtë me tumore të gjirit të transplantuar 1 mg/kg (melitinë e kombinuar me docetaxel) Modele murine me tumore allograft Reduktim i dukshëm i rritjes së tumorit krahasuar me vetëm docetaxel Gjatë disa javëve trajtimi

Krahasim toksikiteti

Testuar efektet në qeliza fibroblastike dhe epiteliale të shëndetshme 1–5 µg/mL HDFa, MCF-10A, MCF-12A Asnjë dëmtim qelizor i rëndësishëm deri në 3 µg/mL Pas 1 ore ekspozimi

Përfundimet kryesore të studimit

Melitina është përbërësi aktiv që shkatërron qelizat e kancerit duke hapur vrima në membranën qelizore dhe duke bllokuar receptorët EGFR dhe HER2 (që nxisin rritjen e tumoreve).

Efekti është selektiv — dëmton qelizat e kancerit, por jo ato të shëndetshme.

Kombinimi me kimioterapinë (docetaxel) e rrit ndjeshëm efektin antitumoral.

Përqendrimi terapeutik in vitro: rreth 2 µg/mL; doza efektive tek minjtë: 1 mg/kg.

Për njerëzit: ende nuk ekziston dozë e përcaktuar, pasi substanca kërkon modifikim molekular për të shmangur toksicitetin sistemik.

Ku gjendet helmi i bletës

Helmi i bletës (i quajtur apitoksinë) prodhohet nga gjëndrat helmuese të bletëve punëtore dhe grerëzës rojë (në barkun e pasmë). Ai ruhet në një qeskë të vogël helmi e cila lidhet me thumbin. Kur bleta thumbon, një pjesë e helmit injektohet në “shënjestër” — por për studime mjekësore dhe përdorim terapeutik nuk nevojitet të vritet bleta.

Si merret helmi i bletës pa dëmtuar bletët

Në bletari moderne përdoret një metodë shumë e përhapur që quhet aparat për mbledhjen e helmit të bletës (bee venom collector).

Ja si funksionon:

1. Vendoset një pllakë qelqi ose plastike përpara hyrjes së zgjoit.

2. Pllaka lidhet me një stimulues elektrik shumë të dobët (rreth 12–15 volt).

3. Kur bletët ecin mbi pllakë, ndiejnë impulsin elektrik dhe thumbin pllakën, duke lëshuar një pikë helm.

4. Helmi thahet në sipërfaqen e pllakës dhe mbledhet më vonë si pluhur kristalor.

5. Bletët nuk vdesin, sepse nuk e lënë thumbin në sipërfaqe si te njerëzit ose kafshët (nuk ngjitet në qelq).

Ky pluhur pastaj mblidhet, thahet, filtrohet dhe ruhet në frigorifer për përdorim laboratorik ose mjekësor.

1 gram helm blete kërkon rreth 10.000–15.000 bletë për ta prodhuar.

Në tregun farmaceutik, 1 gram helmi i pastër mund të shitet nga 100 deri në 500 euro, në varësi të pastërtisë dhe origjinës.

Ai përdoret për kërkime shkencore, preparate kozmetike, terapi apiterapie dhe studime mjekësore kundër sëmundjeve autoimune e kancerit.

Paralajmërim

Helmi i bletës është shumë i fuqishëm – përmban melitinë, fosfolipazë A2, hialuronidazë dhe peptidë të tjerë toksikë.

Prandaj:

Nuk duhet të përdoret në shtëpi, as nga bletarët pa trajnim.

Dozat duhet të standardizohen në kushte laboratorike.

Përdorimi terapeutik lejohet vetëm nën mbikëqyrje mjekësore (p.sh., në apiterapi për artrit, dhimbje muskulore ose studime antikanceroze).

Helmi i bletës mund të ketë efekte anësore!

Edhe pse shihet si shumë kurativ, helmi i bletëve mund të ketë edhe efekte anësore në disa situata.

Për shembull, njerëzit alergjikë që po i nënshtrohen trajtimit të helmit të bletëve mund të hyjnë në anafilaksi, një emergjencë mjekësore që kërcënon jetën nëse nuk ndërmerren shpejt masa.

Efekte të tjera negative të helmit të bletës mund të përbëjnë: hiperventilimi, lodhja, mungesa e oreksit, dhimbja e fortë, vjellje ose rreziku i shtuar për hemoragji.

Personat që përdorin kremra, locione apo serume të bletëve, duhet të dinë se ekziston edhe mundësia për tu përballuar me efekte anësore si: kruajtje intensive, ekzemë dhe skuqje e lëkurës.

Prandaj, rekomandohet kujdes për përdorimin e këtyre produkteve. Vetëm persona me shkollimin apo trajnimin e duhur, mundet të aplikojnë helmin e bletës tek pacientët.

/noa.al