Tiranë, 4 nëntor 2025 – Bashkimi Evropian ka publikuar Progres-Raportin për Shqipërinë, ku theksohet se zgjedhjet parlamentare të 11 majit 2025, megjithëse u administruan në mënyrë profesionale, u zhvilluan në kushte të pabarabarta, për shkak të abuzimit me burimet publike nga qeveria dhe mungesës së një fushe të drejtë gare.

Në raport nënvizohet se korniza ligjore mundëson zgjedhje “përgjithësisht të lira dhe të ndershme”, por se reforma e pjesshme zgjedhore nuk arriti të adresojë rekomandimet e kahershme të OSBE/ODIHR dhe Komisionit të Venecias, duke nënvizuar nevojën për një reformë gjithëpërfshirëse zgjedhore.

BE shprehet se Parlamenti shqiptar vazhdon të përballet me polarizim politik dhe mungesë dialogu, duke ndikuar në funksionimin e tij efektiv. Po ashtu, raporti evidenton politizimin e emërimeve në institucionet e pavarura dhe mbikëqyrjen e kufizuar ndaj ekzekutivit.

Në një tjetër pjesë, raporti vlerëson angazhimin e qeverisë shqiptare për integrimin në BE dhe faktin që janë hapur negociatat për pesë nga gjashtë grupimet tematikë, por thekson se duhen forcuar ekspertiza, planifikimi dhe bashkëpunimi ndërinstitucional për të përshpejtuar procesin.

Raporti i BE-së i bën thirrje autoriteteve shqiptare që procesi i integrimit të bëhet më gjithëpërfshirës, të përfshijë të gjitha forcat politike dhe të shoqërohet me komunikim më të gjerë publik për qytetarët.

Gjithashtu, dokumenti vë në dukje se organizatat e shoqërisë civile operojnë në një mjedis “pjesërisht mundësues”, duke u përballur me sfida financiare dhe fushata shpifëse online.

Ky raport konsiderohet një sinjal paralajmërues për autoritetet shqiptare mbi sfidat që mbeten në fushat e zgjedhjeve të ndershme, qeverisjes demokratike dhe forcimit të institucioneve të pavarura, të cilat janë thelbësore për ecurinë drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian.

Pjesë nga raporti:

Korniza e përgjithshme lejon zgjedhje përgjithësisht të lira dhe të ndershme. Zgjedhjet parlamentare të mbajtura më 11 maj 2025, të cilat pasuan një reformë të pjesshme zgjedhore, sollën mandatin e katërt radhazi për partinë në pushtet. Përfundimet paraprake të misionit vëzhgues të zgjedhjeve të Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) / Zyrës për Institucione Demokratike dhe të Drejtat e Njeriut (ODIHR) vunë në dukje se zgjedhjet ishin konkurruese dhe të administruara profesionalisht, por identifikuan disa mangësi, përfshirë mungesën e një fushe të barabartë gare dhe abuzimin me burimet publike. Reforma e pjesshme zgjedhore ndryshoi Kodin Zgjedhor, por nuk arriti të adresojë një numër rekomandimesh të kahershme nga OSBE/ODIHR dhe Komisioni i Venecias. Nevojitet një reformë gjithëpërfshirëse zgjedhore.

Parlamenti mund të ushtrojë kompetencat e tij në mënyrë pjesërisht efektive. Polarizimi politik, mungesa e dialogut të mirëfilltë politik dhe përplasjet ndërmjet shumicës në pushtet dhe pjesëve të opozitës vazhduan të ndikojnë në aktivitetin e Parlamentit, ndërkohë që proceset e konsultimit publik mbetën të kufizuara. Parlamenti gjithashtu pengohet nga mbikëqyrja e kufizuar mbi ekzekutivin, ndërsa politizimi i emërimeve parlamentare në pozicione të larta në organet kushtetuese ose institucionet e pavarura të krijuara me ligj mbetet një çështje serioze. U ngritën shqetësime lidhur me punën, metodologjinë dhe ndikimin e komisionit ad hoc parlamentar për thellimin e reformave për qeverisjen e mirë, sundimin e ligjit dhe luftën kundër korrupsionit. Pas zgjedhjeve të 11 majit, numri i komisioneve të përhershme u rrit nga tetë në njëmbëdhjetë, prej të cilave katër kryesohen nga opozita.

Qeveria vazhdoi të tregojë angazhimin e saj për integrimin në BE. Pas zgjedhjeve parlamentare të 11 majit, një qeveri e re mori detyrën në shtator 2025. Ndarja e përgjegjësive midis qeverisjes lokale dhe qendrore mbetet një çështje.

Organet e Shqipërisë përgjegjëse për procesin e integrimit në BE janë në funksion. Ato koordinuan me sukses pozicionet kombëtare, duke çuar në hapjen e negociatave për pesë nga gjashtë grupimet tematikë gjatë periudhës së raportimit. Ekspertiza për integrimin në BE, planifikimi dhe mekanizmat ndërinstitucionalë do të duhet të forcohen më tej për të mbështetur ambicien e Shqipërisë për të përshpejtuar reformat e kërkuara nga procesi i anëtarësimit në BE. Procesi i integrimit në BE duhet të jetë më gjithëpërfshirës, të mbështetet nga palët politike dhe të mbështetet nga mekanizma efektivë konsultimi. Përpjekjet e komunikimit për integrimin në BE duhet të intensifikohen.

Organizatat e shoqërisë civile (OSHC) operojnë në një mjedis pjesërisht mundësues. Ato përballen me sfida sa i përket kërkesave të regjistrimit dhe fondeve të kufizuara publike, bashkë me një rritje të narrativave negative dhe fushatave shpifëse online.