Banka Botërore e ka cilësuar si anomali kushtin që kërkon 15 vite punë të deklaruara për të përfituar pension minimal në Shqipëri, duke paralajmëruar se mijëra persona me pak vite sigurimesh mbeten pa asnjë mbështetje financiare deri në moshën 70 vjeçare. Në analizën e saj për financat publike, institucioni thekson se ky kriter dekurajon pjesëmarrjen në skemat e sigurimeve, sidomos për punonjësit informalë dhe emigrantët, ndërsa mjaftueshmëria e pensioneve në vend është ndër më të ulëtat në rajon, me vetëm 32% normë zëvendësimi të pagës.

Sipas Bankës, rritja e shpejtë e pagave rrezikon të zgjerojë hendekun mes pagave dhe pensioneve, duke e bërë edhe më të ulët normën e përfitimeve dhe duke shtuar presionin mbi qëndrueshmërinë e skemës. Raporti kontribuues–përfitues është tashmë i brishtë, me vetëm 1.18 kontribuues për çdo pensionist, dhe pritet të përkeqësohet më tej pa ndërhyrje.

Një vëmendje të veçantë Banka i ka kushtuar skemave suplementare, të cilat sipas saj duhet të rishikohen për të ulur kostot dhe për të balancuar sistemin. Pensionet shtesë të miratuara për kategori si minatorët, ushtarakët dhe së fundmi politikanët e deputetët, kanë rritur deficitin e skemës, ndaj rekomandohet korrigjimi i tyre.

Në planin afatshkurtër, sugjerohet forcimi i luftës ndaj informalitetit, zgjatja e jetës aktive në punë dhe rritja e ndërgjegjësimit për rëndësinë e kontributeve, përfshirë edhe emigrantët. Ndërkohë, në fazën afatmesme dhe afatgjatë, rekomandohet heqja graduale e subvencioneve në zonat rurale, reformimi i pensioneve shtesë në administratën publike, si dhe përshtatja e formulës së përfitimeve për të nxitur periudha më të gjata kontributesh. Banka sugjeron edhe eksplorimin e një sistemi të integruar me shumë shtylla që do të mbulonte më mirë qytetarët dhe do të rriste qëndrueshmërinë.

Një element i rëndësishëm i reformave përfshin stimulimin e kontributeve më të larta, çka nga njëra anë do të rrisë të ardhurat e skemës dhe nga ana tjetër mund të sjellë një rritje të pensioneve për ata që kanë punuar më shumë se 15 vite. Kjo, sipas Bankës Botërore, do të përmirësonte cilësinë e jetës dhe do të krijonte një sistem pensioni më të drejtë dhe më të qëndrueshëm.