Sir Keir Starmer e shfrytëzoi vizitën e tij të parë në Shqipëri për të njoftuar se Mbretëria e Bashkuar është e gatshme të krijojë “qendra kthimi” për të deportuar emigrantët. Ai tha se po zhvillohen diskutime zyrtare me vende të ndryshme. Nuk e dimë cilat janë këto, por e dimë cilat nuk janë të gatshme, mes tyre çuditërisht edhe Shqipëria.

Kryeministri i tyre, Edi Rama, tha se i qëndronte “besnik” “martesës” së tyre me Italinë marrëdhëniet me vendet e tjera janë “thjesht dashuri”. Konservatorët thonë se udhëtimi është pra një turp për Sir Keir. Ekipi i tij thotë se kjo nuk ka qenë asnjëherë në axhendën e këtij udhëtimi, i cili ka të bëjë me policimin e përbashkët dhe ndarjen e informacioneve të inteligjencës.

Para së gjithash, çfarë janë qendrat e kthimit?

Në thelb, qendrat e kthimit janë qendra përpunimi për njerëzit që kanë shteruar të gjitha mundësitë e tyre për të qëndruar në Mbretërinë e Bashkuar duke përfshirë kërkesat për azil, apelet dhe përpjekjet për të kërkuar viza të caktuara pune ose studimi. Ata do të kthehen në vendin e tyre të origjinës dhe, teksa kjo ndodh, ata mund të mbahen në këto qendra kthimi për të parandaluar arratisjen e tyre. Zyrtarët thanë se kjo do t’i pengonte gjithashtu ata të krijonin familje dhe ta përdornin këtë si pjesë të kërkesës së tyre për të qëndruar në Mbretërinë e Bashkuar.

Italia e ka një të tillë, por nuk është përdorur.

Qeveria e Georgia Melonit ka kohë që është e interesuar për këto projekte dhe ka ndërtuar dy kampe në Shqipëri në portin e Shëngjinit dhe në fshatin Gjadër të mjaftueshme për 36 000 njerëz në vit. Por të dyja, të cilat Sky Neës i vizitoi vitin e kaluar, janë aktualisht bosh. Gjykatat në Romë thonë se ato nuk mund të përdoren derisa Gjykata Evropiane e Drejtësisë t’i shpallë të sigurta.

Një vendim pritet muajin tjetër. Megjithatë, në një mbështetje të planeve të qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar, agjencia e OKB-së për refugjatët ka mbështetur parimin e qendrave të kthimit, nëse ato përmbushin standardet e të drejtave të njeriut.

A është kjo si plani i Ruandës?

Shpenzimi i milionave për strehim për emigrantët që më pas mbeten bosh mund të duket i njohur por ky është i ndryshëm nga plani i Ruandës. I dakordësuar nga Konservatorët, Ruanda u rrëzua nga Sir Keir kur Partia Laburiste fitoi detyrën ai tha se kjo ishte “joetike, e pazbatueshme dhe zhvatëse”. Dallimi kryesor është se sipas planit të Ruandës, azilkërkuesit nuk do të ishin në gjendje të pretendonin të qëndronin në Mbretërinë e Bashkuar ata do të deportoheshin dhe mund të aplikonin vetëm për të qëndruar në Ruandë. Kjo u cilësua e paligjshme nga Gjykata e Lartë.

Pse tha jo Shqipëria?

Mbretëria e Bashkuar nuk e ka pasur gjithmonë simpati për Shqipërinë, me komentet e ish-sekretares së brendshme Suella Braverman në lidhje me një “pushtim” të “kriminelëve shqiptarë” që kanë shkaktuar zemërim atje. David Cameron e shkurtoi një vizitë të shumëpritur, si ministër i jashtëm, në vetëm 89 minuta, kur u shpallën zgjedhjet e përgjithshme të vitit 2024 duke shkaktuar një zemërim. Dhe Rama foli qëllimisht për “stigmatizimin” e shqiptarëve që jetojnë ligjërisht në Mbretërinë e Bashkuar.

Andi Hoxhaj, një ekspert i Ballkanit në Kings’ College London, më tha: “Mbretëria e Bashkuar thjesht nuk ka bërë asnjë përpjekje. Është vizita e parë e një kryeministri të Mbretërisë së Bashkuar 103 vjet pas vendosjes së marrëdhënieve diplomatike. Starmer dhe Yvette Cooper e kuptojnë këtë dhe duan marrëdhënie më të ngrohta. Por ishte një ëndërr e kotë që të bihej dakord për një qendër kthimi.”

Pra, kush tjetër mund ta ketë një të tillë?

Qeveria ka përqendruar përpjekjet e saj për të “shkatërruar bandat” në Ballkanin Perëndimor. Zbatimi i përbashkët i ligjit në Shqipëri, sipas Agjencisë Kombëtare të Krimit, ka qenë një model që vendet e tjera mund ta ndjekin. Ka të ngjarë të ketë diskutime në samitin e Komunitetit Politik Evropian të premten me vende si Serbia, Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi për të zgjeruar interesin e tyre, dhe Mbretëria e Bashkuar po pret një samit të Ballkanit Perëndimor në Londër në vjeshtën e vitit 2025.Pra, nuk është humbur gjithçka por ka pengesa të mëdha ligjore dhe logjistike për t’u kapërcyer. /Sky News